De Perfecte Amateur
Veelzijdig surrealist Louis Lehmann (1920-2012) is bijna tien jaar dood en daar nog altijd tegen. Hij kon alles - maar alleen op zijn eigen manier.
Sinds vandaag is mijn VPRO-documentaire over hem online, onder redactie van Anton de Goede. Klik hier voor: De Perfecte Amateur. Ook schreef ik een kort artikel in de VPRO-gids.
Louis was danser, tekenaar, vertaler, recensent, musicus, componist en bovendien internationaal erkend scheepsarcheoloog. Maar het meest beroemd is hij als dichter. Al voor de oorlog gold Lehmann als aanstormend poëet en wonderkind, bejubeld door Menno ter Braak en Hendrik Marsman. Zelf vond Louis daar niks bijzonders aan. Zijn verzen kwamen vanzelf, kostten geen enkele moeite:
Mijn geest staat als met röntgenstralen
Van achtren door mijn hoofd geperst
Hij volgt haast al mijn grillig dwalen,
wordt uit zijn bronnen steeds ververst.
Maar één ding kon Louis niet: ergens in passen, ergens bij horen. Al wou hij dat zo graag, het lukte hem niet. Zijn ongemak bij mensen, vooroorlogse manier van praten, unieke denksprongen, onvermogen om te liegen en zijn onverslaanbare eruditie zaten in de weg. Zelf zag hij zijn dichterschap als grote sta-in-de-weg voor een echte baan, die hij inderdaad nooit kreeg. Mensen die dat wel lukte, waren voor hem grote tovenaars die hij benijdde. Het zat Lehmann zo hoog dat hij tenslotte zelfs geen dichter meer wilde heten.
Vanaf de jaren tachtig werd Lehmann regelmatig voor de VPRO-microfoon gevraagd door Wim Noordhoek, die hem tussen 1995 en 2005 ook een eigen radio-rubriek gaf als deejay (alweer zo'n talent van Louis) in cultureel programma De Avonden.
Recent verschenen zijn biografie De dichter die het niet wilde zijn en de ode Gij zult niet bloemlezen van Erik Bindervoet.
In deze documentaire-podcast spreek ik met weduwe Alida Beekhuis (die hem 'de perfecte amateur' noemt), biograaf Jaap van der Bent, pianist Guus Janssen, bewonderaar Pieter Mulder en laat ik archiefmateriaal horen van Wim Noordhoek in gesprek met Lehmann. En veel muziek, want muziek was voor Louis de hoogste van alle kunsten.